Phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân gây viêm màng não, với tỷ lệ tử vong và di chứng cao trong tất cả các nguyên nhân thường gặp1. Bài viết dưới đây sẽ giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về tác nhân này cũng như có những biện pháp bảo vệ trẻ khỏi viêm màng não.

Tỷ lệ tử vong cao

Viêm màng não do phế cầu khuẩn là bệnh lý nghiêm trọng. Bệnh có tỷ lệ tử vong cao, tại các quốc gia đang phát triển thuộc châu Á và châu Phi tỷ lệ tử vong trên 50%2.

Di chứng lâu dài

Trẻ mắc bệnh thường kèm các triệu chứng sốt cao và đau đầu trong vòng một vài giờ hoặc từ 1 đến 2 ngày. Các triệu chứng khác cũng có thể xuất hiện bao gồm nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng, cứng cổ, ăn mất ngon, rối loạn ý thức, bứt rứt, và lơ mơ ngủ gà. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể để lại di chứng thần kinh cho trẻ. Theo thống kê có khoảng 30 - 50% trẻ sau khi vượt qua cơn nguy hiểm của viêm màng não do phế cầu khuẩn phải gánh chịu những di chứng nặng nề của căn bệnh này gây ra như điếc, mù, liệt, động kinh, chậm phát triển trí tuệ3. Có khoảng 21% trẻ sống sót sau nhiễm viêm màng não bị mất thính lực4.

Viêm màng não do phế cầu có thể gây mất thính lực ở những trẻ mắc phải
Viêm màng não do phế cầu có thể gây mất thính lực ở những trẻ mắc phải

Dễ dàng lây nhiễm qua đường hô hấp

Tỷ lệ trẻ khỏe mạnh dưới 5 tuổi mang phế cầu khuẩn trong vùng hầu họng lên đến 40-70%5. Điều này có nghĩa là khi người mang phế cầu khuẩn ho, nói chuyện, vi khuẩn có thể phát tán ra môi trường xung quanh, người khác hít vào có thể sẽ bị nhiễm khuẩn.
Với những người khỏe mạnh, sức đề kháng cơ thể rất tốt nên vi khuẩn thường chỉ khu trú mà không gây bệnh. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, do sự đề kháng còn non nớt và chưa hoàn thiện, nên vi khuẩn phế cầu rất dễ tấn công và gây bệnh.

Vấn đề đề kháng kháng sinh

Một điều đáng lo ngại là hiện nay vi khuẩn phế cầu đã kháng nhiều loại kháng sinh thông thường và thậm chí đã xuất hiện đa kháng thuốc6.
Vì vậy, chi phí điều trị thường rất cao do bệnh nhân phải dùng kháng sinh mạnh, hoặc phải phối hợp nhiều loại kháng sinh với nhau. Thời gian điều trị cũng vì thế mà phải kéo dài và khó khăn hơn.

Chủ động bảo vệ trẻ bằng cách tiêm ngừa từ sớm

Trước những hiểm nguy và hậu quả khôn lường từ viêm màng não do phế cầu khuẩn gây ra, phụ huynh có thể áp dụng các phương pháp sau để chủ động giúp trẻ phòng ngừa: tạo môi trường sống lành mạnh, thông thoáng, không khói bụi, ô nhiễm; đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và nuôi trẻ bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời.

Tiêm ngừa vắc-xin cho trẻ từ sớm là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu viêm màng não do phế cầu
Tiêm ngừa vắc-xin cho trẻ từ sớm là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu viêm màng não do phế cầu

Bên cạnh đó, tiêm ngừa vắc-xin phòng ngừa vi khuẩn phế cầu là một phương pháp hữu hiệu và đơn giản để bảo vệ trẻ ngay từ sớm, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến khích đưa vắc-xin này vào chương trình tiêm ngừa quốc gia7. Theo số liệu thống kê năm 2015 của WHO cho thấy, vắc-xin phế cầu khuẩn đã giúp phòng ngừa khoảng 7,5 triệu trường hợp khỏi nhiễm phế cầu khuẩn, và cứu sống khoảng 290.000 trẻ dưới 5 tuổi trên toàn cầu8.
Việc tiêm ngừa vắc-xin phế cầu không chỉ bảo vệ trẻ khỏi viêm màng não mà còn bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nguy hiểm khác do phế cầu gây ra như viêm phổi hay nhiễm trùng máu.

Box thông tin:

Phụ huynh tìm hiểu thêm thông tin tại website http://tiemngua.com và tư vấn bác sĩ về chủng ngừa.
Chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng được phối hợp thực hiện bởi Hội Y Học Dự Phòng Việt Nam và Công ty TNHH Dược Phẩm GSK Việt Nam.

Thông tin tham khảo:

(1) http://dl.nhidong.org.vn/Documents/HNKHNK2011/33.%20Viem%20mang%20nao%20do%20phe%20cau%20khuan%20tai%20BVND1.pdf
(2) http://yteduphong.com.vn/tieng-viet/tiem-chung/kien-thuc-tiem-chung/khac-che-phe-cau-khuan-bao-ve-tre-em-c3441i15323.htm
(3) http://yteduphong.com.vn/tieng-viet/tiem-chung/kien-thuc-tiem-chung/khac-che-phe-cau-khuan-bao-ve-tre-em-c3441i15323.htm
(4) http://www.meningitis.org/disease-info/types-causes/pneumococcal
(5) http://nihe.org.vn/vn/tin-tuc-su-kien/giam-sat-va-phong-chong-dich-benh/thuong-quy-va-huong-dan-ky-thuat-xet-nghiem/phe-cau-khuan-spneumoniae-c12310i14599.htm (19/7/2015)
(6) http://www.hoihohaptphcm.org/chuyende/benh-phoi/212-viem-phoi-cong-dong-tinh-hinh-khang-thuoc-cua-vi-khuan-gay-benh-pho-bien-va-dieu-tri-khang-sin
(7) http://www.who.int/immunization/diseases/pneumococcal/en/ 29/09/2014
(8) http://www.gavi.org/results/evaluations/pneumococcal-amc-outcomes-and-impact-evaluation/ (access date: Aug 31, 2016)

Code: NP-VN-GVX-OGM-220001 ADD: 09/2022